Przejdź do treści strony
Mapa serwisu
Wersja graficzna
Kontrast:
Rozmiar czcionki:
Odstępy:
Reset:
  • TAB - Kolejny element
  • SHIFT + TAB - Poprzedni element
  • SHIFT + ALT + F - Wyszukiwarka
  • SHIFT + ALT + H - Strona główna
  • SHIFT + ALT + M - Zawartość strony
  • SHIFT + ALT + 1 do 2 - Wybór menu
  • ESC - Anulowanie podpowiedzi
Czytaj tekst

Przyroda

GEOLOGIA

Obszar  gminy  Łubniany  ma  typowo nizinny  charakter.  Ukształtowanie terenu  Gminy jest mało urozmaicone,  płasko-równinne,  o  przeciętnych  wysokościach  względnych  ok.  5-20m.  Przez obszar gminy  przepływają  rzeki: 

Doliny  rzeczne  są  z większości bardzo słabo wykształcone, rozległe i podmokłe. Elementami wzbogacającymi są zespoły wydm  najlepiej  wykształcone  w  środkowej  i  północnej części  Gminy  na  terenach leśnych.  Najniżej  położona  jest południowo-wschodnia część Gminy, a najwyżej północna część. Teren opada tu łagodnie, w kierunku zachodnim. Większość terenu leży na wysokości 150-180 m n.p.m.

Pod względem struktury rzeźby terenu w Gminie Łubniany można wyróżnić 3 jej rodzaje:

Budowa  geologiczna  terenu  ma  istotny  wpływ  na  pozostałe  komponenty  środowiska.  Od  niej  w znacznym stopniu zależy ukształtowanie terenu,  rodzaj  gleb  i  warunki  wodne,  a  to  z  kolei  wywiera wpływ na kształtowania się elementów przyrody ożywionej. Teren gminy Łubniany leży w zasięgu dwóch geologicznych jednostek strukturalnych:

Głębokie  podłoże  obszaru  Gminy  budują  skały  paleozoiku.  Sfałdowane  utwory  karbońskie (piaskowce,  łupki)  znajdują  się  na  głębokości  ok.  500-600m.  Nad  nimi  zalegają  utwory  triasu (Monoklina  Przedsudecka)  lub  triasu  i  górnej  kredy  (Depresja  Śląsko-Opolska).  Utwory  triasowe leżące  najwyżej  to  osady  triasu  górnego  powstałe  w  płytkich  zbiornikach  wodnych,  okresowo łączących się z morzem.  Utwory kajpru (iłowce, łupki, mułowce, wapienie i dolomity), występują miejscami  razem  z  retykiem  (czerwone  i  pstre  iłowce z  przewarstwieniami  piaskowców,  wapieni, margli i dolomitów). Zalegają one w obrębie Monokliny Przedsudeckiej na głębokości ok. 15-60m. Górną kredę reprezentują utwory geologiczne cenomanu (piaskowce, margle piaszczyste i wapienie piaszczyste).  Starsze  utwory  zostały  przykryte  osadową  pokrywą kenozoiczną.  Na  części  terenu Gminy (okolice Luboszyc, Biadacza, Masowa, Łubnian i Kobylna) utwory czwartorzędowe zalegają bezpośrednio  na  utworach  triasowych.  Natomiast  na  pozostałym  obszarze  starsze  utwory  zostały przykryte  osadami  środkowego  i  górnego  miocenu  (trzeciorzęd),  a  dopiero  później  pokrywą czwartorzędową.  Osady  mioceńskie  o  miąższości  kilkunastu  metrów to  głównie:  iły  zielone  i brunatne, mułki i piaski, soczewki węgli brunatnych, a podrzędnie żwiry serii poznańskiej. Czwartorzęd reprezentowany jest przez utwory:

W   okresie   przejściowym  między  plejstocenem a   holocenem miały  miejsce  procesy  eoliczne wydmotwórcze.  Podłożem  i  materiałem  do  ich  budowy  były  przeważnie  piaski  moreny  dennej  i piaszczyste  terasy.  Obszary  wydmowe  w  postaci  ciągów  pagórków  występują  w  północnej  części gminy na terenach leśnych.

KLIMAT

Gmina  Łubniany  położona  jest  w  stosunkowo  najcieplejszej  strefie  klimatycznej  Polski.  Średnia temperatura  roczna  oscyluje  wokół  8,2ºC.  Średnia  temperatura  stycznia  to -2,5ºC,  a  lipca  18,3ºC. Bezzimie trwa tu powyżej 294 dni, lato 89-100 dni, a okres wegetacyjny około 227 dni. Roczna suma opadów wynosi około 622mm, a w okresie wegetacyjnym około 430mm. Maksymalna ilość opadów przypada na miesiące letnie (VI-VIII).

Częstym zjawiskiem meteorologicznym, szczególnie wiosną i jesienią,  są  mgły  występujące   w   dolinach   rzek. Teren Gminy, ze względu na niewielkie różnice wysokości i mało  urozmaiconą  rzeźbę  posiada  dość  jednolite  warunki  klimatyczne.  Mimo  tego  zaznaczają  się pewne  różnice  wpływające na  predyspozycję  terenu.  Najlepsze  warunki  klimatyczne  posiadają najwyższe  partie  terenu  charakteryzujące  się  niższą  wilgotnością  powietrza  oraz  położeniem  poza zasięgiem  występowania  inwersji  i  zastoisk  chłodnego,  wilgotnego  powietrza.  Tereny  płaskie  z występującymi obniżeniami, rozcięte dużą ilością cieków, podmokłe są mało korzystne dla lokalizacji zabudowy. Niekorzystnymi warunkami klimatycznymi charakteryzują się obszary dolinne -występują tu niższe wartości temperatur, znaczna wilgotność względna powietrza, duża częstość występowania mgieł i  przygruntowych  przymrozków.  Korzystne  warunki  klimatyczne  przejawiające  się  m.  in. długością  trwania  sezonu  wegetacyjnego  stwarzają  bardzo  dogodne warunki  rozwojowe  dla  form roślinnych  i  zwierząt  również  dziko  żyjących,  zwłaszcza  tych  o  długim  okresie  rozmnażania  się  i rozrodu.  Szybsze  rozpoczęcie  sezonu  wegetacyjnego  i  opóźnienie  jego  zakończenia  sprawiają,  że teren jest korzystnym miejscem przystankowym dla migrujących ptaków.

SIEĆ RZECZNA I ZASOBY WODNE

Wody podziemne

Na  terenie  Gminy  występuje  czwartorzędowy,  użytkowy  poziom  wodonośny. Składa się on z dwóch warstw:

Ponad 50%  powierzchni  Gminy Łubniany leży w obrębie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) nr  335  (Krapkowice -Strzelce Op.),  334  (Dolina  Kopalna  Małej  Panwi) oraz  w niewielkim zakresie 333 (Opole –Zawadzkie) i 336 (Niecka Opolska). Główny Zbiornik Wód Podziemnych  nr  333  Opole –Zawadzkie obejmuje swoim zasięgiem strefę występowania  szczelinowo-krasowych  utworów  środkowego  i  górnego  wapienia  muszlowego  o powierzchni  ok.  750km2,  jego  fragment  przebiega  przez  południowy  kraniec  Gminy  Łubniany (okolice Kępy). Jest to jeden  z  najzasobniejszych  zbiorników  wód  podziemnych  w  kraju, dlatego zaliczono go do obszaru najwyższej ochrony (ONO). W  obrębie  struktury  doliny  kopalnej  Małej  Panwi zlokalizowane  jest  ujęcie  wody  Zawada  posiadające  zatwierdzone  zasoby  eksploatacyjne  w wysokości 35000 m3/d.

Rzeki

Teren Gminy Łubniany położony jest na obszarze prawostronnego dorzecza Odry. Obszar gminy należy do zlewni prawobrzeżnych dopływów Odry –Małej Panwi i Stobrawy. Gmina  wyróżnia  się  bogatą  siecią  rzeczną  o  charakterze  typowo  nizinnym.  Gminę  Łubniany charakteryzuje  bogaty  system  hydrologiczny,  na  który  składa  się  rozwinięta  sieć  rzeczna  i melioracyjna,  stawy,  oczka  wodne,  torfowiska  oraz  tereny  zalewowe  i  inne  obszary  okresowo podmokłe. Sieć hydrograficzną tworzą rzeki:

Wszystkie  rzeki  płyną  ze  wschodu  na  zachód  zgodnie  z nachyleniem terenu. Uzupełnieniem sieci rzecznej są niewielkie sztuczne zbiorniki wodne utworzone na Brynicy i jej dopływach oraz małe zbiorniki na terenach leśnych pochodzenia antropogenicznego.

Mała Panew

Mała Panew jest największym ciekiem gminy, mającym znaczny wpływ na kształtowanie się warunków klimatycznych  przyległych  terenów.  Przepływa  przez  południową  część  gminy  w  okolicach  wsi Kolanowice, Biadacz i Luboszyce. Koryto rzeki jest uregulowane, ale na wielu odcinkach zachowało charakter zbliżony do naturalnego.

Brynica

Charakteryzuje  się  dużymi  walorami  przyrodniczymi  związanymi  z wielkoprzestrzennymi ekosystemami podmokłych łąk i śródleśnych stawów. Bogatsze walory posiada w górnym biegu, gdzie płynie uregulowanym  korytem wśród łąk, pól i terenów zurbanizowanych. Rzeczka ta posiada drożność, co stwarza możliwości do uprawiania kajakarstwa.

Swornica

niewielki odcinek rzeki stanowi południową granicę gminy w okolicach Kępy.  Swornica jest lewym dopływem Jemielnicy.

Jemielnica

Jej  krótki  odcinek  znajduje  się  w  południowej  części  gminy  pomiędzy  Kępą  i Luboszycami. Jemielnica ma swoje ujście w Małej Panwi.

SUROWCE NATURALNE

Na terenie Gminy Łubniany znajdują się udokumentowane złoża piasków kwarcowych:

GLEBY

Gmina Łubniany należy do opolskiego regionu glebowo-rolniczego. Charakteryzuje się on dominacją gleb  słabych  wytworzonych  z  piasków  pochodzenia  aluwialnego,  współczesnych i  starych  tras akumulacyjnych.   Na   terenie gminy  użytki  rolne  zajmują  5606  ha,  co  stanowi  około  44,47% powierzchni Gminy. Występują  tu  głównie  utwory  piaszczyste  (86%),a  tylko  nieznacznie  gliniaste  i  organiczne.    

 Z utworów tych wytworzyły się następujące typy gleb:

Największy udział w strukturze gleb użytków rolnych mają mady (46%). Na znacznej powierzchni występują  także  gleby  pseudobielicowe  (24%),  a  także  czarne  ziemie  (13%)  oraz  gleby  brunatne (12%). Najmniejszą powierzchnię zajmują gleby hydrogeniczne (4%). Większość użytków rolnych (85%) wykazuje odczyn kwaśny, w tym tylko 21% gleb jest lekko kwaśna. Przeważają tu gleby lekkie (42%) - zbyt przewiewane i przepuszczalne, łatwo wysychające i ubogie w składniki  pokarmowe,  następnie  średnio  ciężkie  (31%)  oraz  bardzo  lekkie  (22%).  Najmniejszą powierzchnię zajmują gleby ciężkie (4%).

Według bonitacji gruntów ornych przeważają tu gleby słabe (42%),  następnie  najsłabsze  (22,2%)  oraz  średnie  (14,6%)  i  średnie  gorsze  (15,7%).  Najmniejszą powierzchnię zajmują gleby dobre (0,1%) i średnio dobre (5,0%).

Na terenie gminy Łubniany nie występują gleby najlepsze i bardzo dobre. Najsłabsze gleby orne występują w:

W Brynicy, obok gleb słabych, występują stosunkowo duże powierzchnie gleb klasy IIIb i IVa (około 44%). Najlepsze gleby posiadają wsie:

Pod  względem  przydatności  terenów  ze  względów przyrodniczych dla produkcji rolnej dobre warunki posiadają:

a najsłabsze

Gleby  te  cechują się  niską  wartością  użytkową,  w  przewadze  są  to  gleby  niskiej  jakości  V  klasy bonitacyjnej. Potencjał glebowy uznawany jest za względnie słaby, ponadto gleby te są w znacznym stopniu  zakwaszone  i  wymagają  stałego  wapnowania.  Wysoki  poziom  zakwaszenia  obniża  ich potencjalne  możliwości  produkcyjne,  zwłaszcza  powoduje  zachwianie  równowagi  jonowej i składnikowej w roślinach.

FLORA I FAUNA

Gmina Łubniany  jest  stosunkowo  bogata  w  zieleń.  Obszary  zieleni  zajmują  prawie  50%  ogólnej powierzchni gminy. Tworzą ją:

W Gminie lasy zajmują 6 120ha, co stanowi 48,55powierzchni Gminy.

Lasy

Lasy w Gminie należą do dużego, zwartego kompleksu Lasów Stobrawsko-Turawskich. Tak wysoki udział  lasów  w  strukturze  użytkowania  gruntów  jest  wynikiem  małej  presji  na  ich  rolnicze wykorzystanie w związku ze słabą jakością i przydatnością gleb. Najsłabiej zalesiona jest południowa część Gminy. Większość  lasów  (ok.  97,8%)  jest  własnością  Skarbu  Państwa.  Zarządzają  nimi  Lasy  Państwowe. Lasy gminy wchodzą w skład 2 nadleśnictw:

Według  regionalizacji  przyrodniczo-leśnej  Mroczkiewicza,  teren  Gminy  znajduje  się  w  Krainie Ślaskiej, Dzielnicy Równiny Opolskiej i mezoregionie Borów Stobrawskich. Według Matuszkiewicza dominującymi zespołami potencjalnej roślinności, która opanowałaby ten teren po zaprzestaniu w nim obecnej działalności  człowieka  są: w  dolinie  Brynicy  i  Małej  Panwi - łęgi  jesionowo-olszowe, a na pozostałym  obszarze  gminy  powinny  występować grądy  subkontynentalne  oraz  niżowe środkowoeuropejskie acidofilne  dąbrowy,  na  terenach  uboższych  roślinność  potencjalną  stanowią suboceaniczne bory świeże i kontynentalne bory mieszane.

Dominującymi siedliskami w gminie są siedliska borowe - bór świeży i wilgotny oraz bór mieszany świeży i wilgotny. Znaczną powierzchnię zajmuje także las mieszany świeży i wilgotny. Najmniejszy udział  w  strukturze  siedlisk  ma  ols  jesionowy,  ols,  las  świeży  i  wilgotny.  Najżyźniejsze  siedliska występują na północ od wsi Kobylno i Grabie (nadleśnictwo Turawa, obręb Turawa).

Gatunkiem  dominującym  jest  sosna  zwyczajna,  która  zajmuje  84  %  powierzchni  leśnej.  Jako domieszki borów sosnowych występują:

Rzadziej  spotykane  drzewa  to: 

Średnia wieku najliczniejszego drzewostanu liczy od 56 - do 60 lat. Najmniejszą powierzchnię zajmują drzewostany dojrzałe(powyżej 100 lat).

Ochrona lasów

Lasy położone w północnej części Gminy (na północ od Dąbrówki Łubniańskiej i Jełowej) należą do obszaru Stobrawskiego Parku Krajobrazowego

Na terenach nie zalesionych w dolinie Brynicy oraz koło Jełowej i Kobylna występują wilgotne łąki i zbiorowiska turzycowe, w których wyróżniono  kilka  dobrze  wykształconych,  rzadkich  na  Śląsku  Opolskim  zbiorowisk.  Są  to:  łąka ostrożeniowa oraz zbiorowisko z panującą turzycą prosowatą. W okolicach Jełowej występują również niewielkie  fragmenty  łąk  niskoturzycowych.  Na  południowy  zachód  od miejscowości Kały,  w zarastających  żwirowniach  stwierdzono  występowanie  zbiorowiska  turzycowo-szuwarowego   z dominacją turzycy pęcherzykowatej. W  obrębie  terenów  intensywnej  produkcji  rolnej  do  najcenniejszych  elementów  przyrodniczych zaliczyć należy zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne, a także układy zieleni przydrożnej (np. aleje w Luboszycach,  Biadaczu  i  Masowie)  oraz  obudowy  biologiczne  cieków. 

Pomniki przyrody

Szczególną ochroną prawną objęte są drzewa uznane za pomniki przyrody:

  1. Sosna pospolita rosnąca w Kolanowicach

      2. Lipa szerokolistna rosnąca w Kolanowicach

      3. Cis pospolity rosnący w Łubnianach (ul. Opolska 55)

      4. Dwa dęby szypułkowe (przy leśniczówce w Jełowej –ul. Leśna);

      5. Buk zwyczajny rosnący między Brynicą a Kup

Szczególnie cenne są także inne okazy przyrody, choćby dęby w Dąbrówce Łubniańskiej (koła Bolka) oraz lipy w leśniczówce (także w Dąbrówce Łubniańskiej).

Obszary cenne pod względem przyrodniczym

Podmokłe łąki w Jełowej

Pas  podmokłych  łąk  w  Jełowej  z  wieloma  dobrze  wykształconymi  zbiorowiskami  łąkowymi  i szuwarowymi.  W  ich  obrębie  wyróżniono  użytek  ekologiczny.  Miejsce  masowego  występowania:

Podmokłe łąki koło Jełowej

Pas  podmokłych  łąk  na  południowy – zachód  od  Jełowej  z  wieloma  dobrze  wykształconymi zbiorowiskami łąkowymi i szuwarowymi.

Miejsce występowania

Podmokłe łąki koło Kobylna

Wilgotne  łąki  na  skraju  lasu  na  południe  od  Kobylna  z  wieloma  dobrze  wykształconymi zbiorowiskami  łąkowymi.  Miejsce  występowania

Zarastające żwirownie koło miejscowości Kały

Kompleks  nieczynnych,  zarastających  żwirowni  na  południowy  zachód  od miejscowości Kały z wieloma dobrze  wykształconymi  zbiorowiskami  roślinnymi(wodne, szuwarowe,  turzycowe  łąki bagienne)  w  różnych  etapach  sukcesji  roślinnej.  Miejsce  występowania 

Jest to także miejsce rozrodu wielu gatunków płazów

Użytek ekologiczny

Miejsce występowania storczyka Dactylorhiza majalis zostało ustanowione użytkiem ekologicznym o nazwie "Jełowa"

Stobrawski Park Krajobrazowy

Parki krajobrazowe to tereny wyróżniające się pod względem wartości przyrodniczych i kulturowych. Głównym celem, dla którego tworzy się parki krajobrazowe jest ochrona wartości przyrodniczych, kulturowych oraz działalność edukacyjna. Lasy położone w północnej części Gminy (na północ od Dąbrówki  Łubniańskiej  i  Jełowej)  należą  do  obszaru  Stobrawskiego  Parku  Krajobrazowego. Duża ilość cieków wodnych i stawów, silnie rozwinięta  granica  lasu,  polodowcowa rzeźba  terenu,  występowanie  wielu  chronionych  gatunków  roślin  (np.  rosiczka  okrągłolistna, grzybienie białe, widłaki) i zwierząt (np. żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny, bocian czarny) stanowi o wysokich wyróżniających się walorach przyrodniczych i krajobrazowych tego obszaru.

Obszar Chronionego Krajobrazu „Lasy Stobrawsko –Turawskie”.

W  północnej  części  województwa  opolskiego  znajduje  się  OCHK  „Lasy  Stobrawsko –Turawskie”. Obejmuje on rozległy, rozczłonkowany kompleks leśny w północnej i północno–wschodniej części województwa, o całkowitej powierzchni 118367 ha, z czego niewielki ułamek znajduje się na terenie Gminy  Łubniany  (niewielkie  fragmenty  terenów  leśnych  północno -wschodniej części  gminy). Około  5%  powierzchni  Gminy  Łubniany  znajduje  się  w obrębie  niniejszego  Obszaru,  fragmenty sołectw  Jełowa  i  Kobylno. Obszar  ten  objęto  ochroną  prawną  ze  względu  na  znaczące  walory krajobrazowe, atrakcyjność turystyczną i  słabe  zurbanizowanie.  Duże  kompleksy  leśne,  silnie rozwinięta  granica  lasu,  polodowcowa rzeźba  terenu,  harmonijny  krajobraz  wzbogacony  licznymi alejami  drzew  oraz  starymi  parkami  i  zadrzewieniami,  a  także  liczne  stanowiska  roślin  i  zwierząt chronionych stanowiło podstawę do objęcia ochroną prawną.

Rośliny

Obszar Gminy Łubniany ze względu na duże zróżnicowanie siedlisk i zbiorowisk roślinnych, obfituje w  chronione  i  rzadkie  gatunki  roślin.  Część  z  nich  znalazła  się  na  „Czerwonej  liście  roślin naczyniowych zagrożonych w Polsce” (Zarzycki, Szeląg, 1992) regionalnej „Czerwonej liście roślin naczyniowych Górnego Śląska”(Parusel i in. red. 1996) oraz wojewódzkiej „Czerwonej liście roślin zagrożonych w województwie opolskim". Na  terenie  Gminy Łubniany występuje około 500 gatunków roślin naczyniowych:

Zwierzęta

Świat  zwierząt  Gminy  Łubniany jest równie  bogaty jak  szata  roślinna.  Obok  zwierząt  pospolitych występuje tu wiele gatunków chronionych oraz rzadkich w skali kraju

Bezkręgowce

tygrzyk paskowany Argyope  bruenichi - jest  to  najbarwniejszy  polski pająk,  osiągający  do  2  cm długości. Występuje  na  nasłonecznionych  łąkach  i  nad  brzegami  zbiorników  wodnych.  Na  terenie  gminy stwierdzony został na wilgotnych łąkach koło Jełowej, Dąbrówki Łubniańskiej, Kobylna i Brynicy.

Owady

Do objętych ochroną, a stosunkowo często spotykanych należą

W borach sosnowych coraz rzadziej występuje chrząszcz z rodziny kózkowatych o bardzo długich czułkach -tycz cieśla canthocinus  aedilis. Pospolicie występują chronione trzmiele.  Szczególnie często  spotykany  jest trzmiel  ziemny Bombus  terrestris, gnieżdżący  się  w  norkach  w  ziemi  lub szczelinach  między  kamieniami.  W  miejscach  otwartych  i  nasłonecznionych  spotkać  można pazia królowej Papilio machaon (PL-V), jednego z najpiękniejszych motyli krajowych.

Ślimaki

Na  terenie  gminy  występuje tylko  jeden  gatunek  chroniony -ślimak  winniczek Helix  pomatia. Gatunek  spotykany  dość  często  w  miejscach  wilgotnych,  szczególnie  w  dolinie  Małej  Panwi  i Brynicy.

Płazy

Występują liczne gatunki płazów. Spotkać można

Płazy  te  odbywają  gody  w  stawach  i  drobnych zbiornikach znajdujących się na terenie gminy.

Gady

Spośród  gromady gadów  na  terenie  gminy  wystepują  trzy  gatunki  jaszczurek:

Spotkac można również węże:

Ptaki

Z wielu gatunków ptaków lęgowych spotykanych w tej gminie, do najbardziej interesujących zaliczyć należy:

Na suchych łąkach i nieużytkach w centralnej  części  gminy  występuje

Ssaki

Spośród wielu gatunków ssaków występujących na terenie gminy do bardziej interesujących należy zaliczyć  m.in.

Występują tu również  gatunki  nietoperzy,  z  których  najczęściej  spotykanym  jest gacek brunatny Plecotus auritus

 

 

Wersja XML